Tedavi edilmeyen varisler, bacaklarda iyileşmesi zor yaralara (ülsere) neden olmaktadır. Kronik venöz yetmezliği olan her 3 hastadan birinde ülser riski bulunmaktadır. Venöz ülserler sadece kronik venöz yetmezlik sonucu oluşmaz, altta yatan onlarca neden bulunmaktadır. Tabii ki, en önemli nedenin kronik venöz yetmezlik olduğu akıldan çıkarılmamalıdır.
Venöz ülser nedenleri arasında: vasküler hastalıklar, nöropatik, metabolik hastalıklar, hematolojik bozukluklar, enfeksiyonlar, enfestasyonlar, travmatik, dekubitus, vaskülitler, tömörler ve kullanılan ilaçlardan kaynaklanabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle ülsere neden etken tespit edilmesi gerekir.
İçindekiler
Varis Ülseri Nedir?
Bacaklarda özellikle diz altı bölgelerde herhangi bir travma yada enfeksiyon durumu olmadan kendiliğinden açılan, akıntı ve sonrasında enfeksiyon tablosu gelişen yaralar genellikle hastanın varis yada venöz yetmezliği olması nedeniyle oluşan yaralardır. Toplardamarlarda oluşan dolaşım bozukluğuna venöz yetmezlik ya da halk arasındaki tabiri ile varis denmektedir. Varislerin ileri evrelerinde oluşan varis yarası pek çok kaynakta varis ülseri olarak da adlandırılır.
Ülser, bir dokuda oluşan hücre kaybı ile meydana gelir, varis ülserinde de bacakların alt kesimlerinde deri ve doku kaybı olur. Varis ülseri, venöz yetmezlikte yani varis hastalığında en ileri safhadır. Varis hastalarının az bir kısmında görülür ancak tedavisi diğer varis hastalarına göre daha ciddi sonuçlara yol açarak yaşam koşullarını bozmaktadır.
Resimde yer alan varis ülseri en hafif boyutu denebilir.
Varis Ülseri Neden Olur?
Varis ya da venöz yetmezlik olarak adlandırılan hastalıkta, kişinin toplardamarlarında genişleme olur. Bu genişleme sonrasında her dakika vücutta dolaşan kanın çok ufak bir kısmı bacaklarda gün boyu kalması sonrasında, ayaklardaki venöz basınç denen baskı artmakta ve genişlemiş olan toplardamarlarda göllenen (biriken) kan, kirli kan olduğundan dolayı bacaklarda beslenme bozulmaktadır.
Bacakların alt kısımlarından uzaklaştırılamayan kanın kirli elemanları giderek o bölgenin hem beslenmesini bozmakta hem de kirli kandaki vücutta istenmeyen maddelerin birikimi sonrasında yüzeyde yara açılımı olmaktadır. Bu yaraların enfeksiyona çok açık olması nedeniyle kısa süre içerisinde doku kaybı meydana gelmektedir.
Varis Ülseri Belirtileri Nelerdir?
İlk evrelerde venöz yetmezliğe bağlı şikâyetler ile karşımıza çıkmaktadır. Hastalarda ağrı, kaşıntı, ciltten kabarık damarların belirginleşmesi (varis olarak adlandırılır ve sonraki dönemlerde ciltte renk değişiklikleri görülmektedir.
Bu renk değişiklikleri artan miktarda ağrı ile birlikte ciltte koyulaşma tarzında renk değişikliğine yol açmaktadır. Sonrasında bu bölgelerde yara açılması ve ülserlerin oluşumlarını tamamlamaktadır. BU süreç boyunca hastalar ağrı şikâyetlerinde artış yaşamaktadırlar. Hayat kaliteleri bozulmakta ve yürürken ya da ayakta uzun süre kaldıklarında ağrıları ve diğer şikâyetlerinde ciddi oranda artış saptanmaktadır.
Hastalar geceleri ayaklarında aşırı ısınma ve kaşıntı şikâyetlerinden muzdarip olurlar. Tüm bu sayılan şikâyetler bazı hastalarda yıllar içerisinde ortaya çıkmakta, bazı kişilerde ise bu süreç hızlı bir şekilde meydana gelmektedir. Hastaları yaşam kaliteleri ve günlük yaşantıları ciddi oranda bozulmaktadır.
Varis Ülseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hastalığın tedavisi bu konuda deneyimli kalp damar cerrahları tarafından yapılmalıdır çünkü burada hem ana nedenlerin tedavisi hem de ülserin iyileştirilmesi tedavinin etkinliği ve hastanın memnuniyeti açısından önemlidir.
Ülserin oluşumunda etkili olan venöz yetmezlik ve varisler, tedavi planı oluşturulmadan önce tespit edilmelidir. Ana safen damarın, perforan denen ana damar ile derin damarların bağlantısını sağlayan damarların genişlemesi öncelikle tedavi edilmelidir.
Bu damarların tedavisinde yapıştırma, lazer, radyofrekans, mini flebektomi ve köpük skleroterapi gibi ameliyatsız yöntemler uygulanabilir. Bunlardan hangisinin uygun olduğu hastaların varis veya venöz yetmezlik durumuna göre, tedaviyi gerçekleştirecek cerrah tarafından karar verilmelidir.
Tedavinin sonuçları ve hastaların yapması gerekenler ayrıntılı şekilde hasta ile paylaşılmalıdır zira bu tedavide hasta uyumu tüm hastalıklarda olduğu gibi önem arz etmektedir.
Varislerin bu sayılan yöntemler kullanılarak tedavisi sonrasında, ülserin tedavi edilmesine yoğunlaşmak gerekir. Ülserin ve renk değişikliklerinin tedavisinde son yıllarda öne çıkan PRP (Platelet Rich Plasma) yöntemi başarı ile uygulanmaktadır.
Adından da anlaşılacağı üzere plazmadan zengin proteinler, hastanın kendi kanında elde edilen ve varis ülserlerine yüzeyden uygulanan yöntemdir. PRP tedavisi son yıllarda yüzde, saç ekimi sonrasında ve dizde sıvı kaybı sonrası oluşan hastalıkların önlenmesinde de başarı ile uygulanmaktadır.
PRP (Platelet Rich Plasma) Nedir, Nasıl Uygulanır?
Hastanın kendi kanında pek çok beslenme maddesi ve bunlar içerinde de dokuların büyümesi, yenilenmesi ve onarılmasını sağlayan proteinler yer almaktadır. Normal dolaşımı olan dokularda bu proteinler, kan yolu ile iyileşmeyi sağlamaktadır. Ancak varisli ve venöz yetmezliği olan hastalarda bu proteinler yaralara ulaşamazlar. PRP yönteminde uygulanan yöntem, hastanın kendi kanından elde edilen yoğunlaştırışmış protein içeriğinin ülsere, yara bölgesine, cilt üzerinden ve cilt altına belli bölgelere uygulanması esasına dayanmaktadır.
Kanın içerisinde yer alan büyüme faktörleri (growth factor) de bu yöntem ile yaralı dokulara uygulanmakta ve varis ülserinin iyileşmesini sağlamaktadır. Yaraların büyüklüğüne göre uygulamada alınan kan miktarı değişmekle birlikte genellikle 2-4 tüp kan ile her seansta yaraya uygulama yapılır. Bu seanslar yine hastalardaki yara büyüklüğüne göre 5 ila 10 gün arasında tekrarlanarak tam iyileşme sağlanır. Tamamen doğal olan bu yöntemin varis ülserlerinde iyileşme sağladığı pek çok araştırma ile kanıtlanmıştır.
Ameliyatsız ülser tedavisi için PRP iyi bir seçenek olmaktadır.
Sonuç
Varis ya da diğer bir tabirle (venöz yetmezlik) tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Tedavi edilmemesi ya da bilimsel açıdan yaklaşılmaması halinde hastalık ilerleyerek venöz ülser (bacak yaralarına) dönüştüğü görülmektedir.
Venöz ülser olan hastalarda, teşhis ve tedavi daha detaylı olması gerekir. Öncelikle ülserin nedeni bulunması ve ilk olarak ülsere sebebiyet veren soruna müdahale edilmesi gerekir. Sadece ülseri tedavi etmek yeterli yaklaşım olarak kabul görmez.
Bu tedaviler sonrasında hastalara venöz yetmezlik ve yara bakımı konularında da ayrıntılı bilgi verilmeli, sonraki yaşantılarında uygulaması gerekenler hakkında dikkat edilmesi sağlanmalıdır.
REFERANSLAR
1. Berkan, Ö., Öztürkcan, S., Okuyan, B., Marufi, M., Doğan, K., & Hatipoğlu, A. (1999). Evaluation of venous ulcers.
2. Yenidünya, M. O., Afandiyev, K., & Demirseren, M. E. Venöz bacak ülserleri: doğru tanının tedavideki yeri. Türkiye Ekopatoloji Dergisi, 11(2), 85-92.
3. YILMAZ, E., & ALPSOY, E. Bacak Ülserleri ve Tanı Yöntemleri.
4. ÖZDEMİR, Ö. Ç., ALTINDAĞ, E., AVCI, F., & UYSAL, M. F. (2016). Kronik Venöz Yetmezlik. Turkiye Klinikleri Journal of Health Sciences, 1(2), 125-138.
5. Antani, M. R., & Dattilo, J. B. (2019). Varicose Veins.
6. Sarvajnamurthy, S., Suryanarayan, S., Budamakuntala, L., & Suresh, D. H. (2013). Autologous platelet rich plasma in chronic venous ulcers: study of 17 cases. Journal of cutaneous and aesthetic surgery, 6(2), 97.
7. San Sebastian, K. M., Lobato, I., Hernández, I., Burgos-Alonso, N., Gomez-Fernandez, M. C., López, J. L., … & Andia, I. (2014). Efficacy and safety of autologous platelet rich plasma for the treatment of vascular ulcers in primary care: Phase III study. BMC family practice, 15(1), 211.
